Stadswerven: Biesbosch-natuur in de knel, deel 1
We kunnen natuur zeker ook stadsnatuur niet langer los zien van klimaatverandering en elk boom en elk stukje natuur, hoe klein ook telt! Op maandag 4 april jongst leden werd het IPCC-rapport 2022 gepresenteerd. Het IPPC (Intergovernmental Panel on Climate Change) is het klimaatpanel van de Verenigde Naties. Het nieuwe rapport laat zien hoe hard het nodig is om nu alles te doen aan het behoud van biodiversiteit en duurzaam onderhouden van bestaande natuur en juist in steden bomen te laten staan en meer groen aan te planten. Vervuiling, vooral ook chemische vervuiling, moet worden tegengegaan en geluidsoverlast teruggedrongen in rivieren en andere natuur. Met het oog op de toekomst en stijging van de waterspiegel vraagt dat om een rivier die veiligheid kan bieden en water in grote hoeveelheden kan afvoeren.
Levende rivier of versteend waterplein
In een brief van 21 maart 2022 van de gemeente Dordrecht over Stadswerven valt te lezen: ‘Water is een belangrijk onderdeel van het verleden, heden en toekomst van Dordrecht.’
De gemeente ziet, zo blijkt uit genoemde brief, het gedeelte van het Wantij dat door Stadswerven stroomt als een ‘waterplein’. Het woord vergroening komt weliswaar voor in het schrijven, maar grote delen van de oevers aldaar zijn intussen al verdwenen onder betonnen trappen of anderszins versteend of van stalen damwanden voorzien en de laatste stroken groen staan onder grote druk.
Die honderden meters lange betonnen trappen staan wel erg duidelijk symbool voor het beleven door de mens. Het is duidelijk dat de gemeente hiermee niet heeft gedacht aan de beleving van dieren, laat staan dat er gedacht is vanuit de rivier zelf! Het lijkt ons dat het voor de rivier en de daarin levende dieren een hoogst onprettige beleving is om belemmerd te worden door oevers met betonnen trappen of anderszins, steile, versteende en verharde oevers.
Het is dringend tijd dat alle betrokkenen, waaronder bewoners en politieke partijen, oog krijgen voor de stem van de rivier en alles wat daarin en omheen leeft! Stichting Het Wantij wil laat die stem laten horen. Leefbaarheid geldt immers ook voor het water zelf, de rivieren die door en het rond het eiland van Dordrecht stromen en voor alle dieren die op het land en in het water leven.
Dordrecht beweert natuur te helpen
De vraag is of dit ook voor Stadswerven geldt. Op de website van Dordrecht stelt de gemeente te willen zorgen voor verbinding tussen groen en blauw om de stad klimaatbestendig te maken en de natuur te helpen. SHW vraagt zich verbijsterd af hoe versteende oevers van het Wantij zich hier toe verhouden? Dat is natuurvernietiging in plaats van natuur helpen! Er is al zoveel leefgebied voor planten, bomen en dieren verdwenen dat we heel zuinig moeten zijn op de restanten.
De Provincie heeft het Wantij opgenomen in de groen blauw structuur, zie het volgende deel over de komst van de Otter, terwijl de gemeente door wil op het ingeslagen pad van verstening! Een koerswijziging van de gemeente Dordrecht is dringend nodig en de Stichting werkt er bijna dagelijks aan, zowel in samenwerking met Provincie en Rijkswaterstaat als via de rechter. Staatsbosbeheer en Stichting Zuid-Hollands Landschap hebben al langer verklaard de natuur aan het Wantij zeer belangrijk te vinden als ecologische verbinding van en naar de rest van de Delta.
De strikt beschermde libellesoort de rivierrombout is zijn leefgebied al grotendeels kwijt. Het belangrijkste brongebied in de haven Noord is zelfs al volledig onder een dikke laag grond verdwenen. Hierover meer in een volgend deel.
Stenen of planten
Dordrecht doet dit jaar mee aan het NK tegelwippen. Dit is een wedstrijd tussen een aantal gemeenten in Nederland om zo veel mogelijk stenen te vervangen door groen. De gedachte achter de wedstrijd is te lezen op de webstek NK Tegelwippen: wanneer tegels worden vervangen door gras, bloemperken, bomen en geveltuinen, wordt Nederland meer klimaatbestendig, behaaglijker voor insecten en dieren, koeler op warme dagen én veel mooier! Wat SHW betreft, staat dit in schril contrast met wat het deel van de rivier dat door Stadwerven stroomt wordt aangedaan. We willen toch ook in de stad kunnen genieten van natuurschoon.
Bestaande natuur behouden en uitbreiden is waar Stichting Het Wantij al jaren naar streeft. Het is dan ook onbegrijpelijk dat de gemeente nog altijd de bomenstrook bij de Prins Hendrikbrug flink wil uitdunnen en de landtong aan de overkant inkorten met verlies van bomen en natuur.
Stem voor de rivier
Hoe we anders naar de rivier kunnen kijken is beschreven in het blog ‘Rechten voor de Rivier’. Als stem voor de rivier denkt SHW dat zij de voorkeur heeft om zich door het landschap te kunnen slingeren en zelf van invloed is op haar loop. Haar water is zo schoon dat zelfs de mens eruit kan drinken. Snelstromende delen worden afgewisseld door rustplekken, bijvoorbeeld voor trekvissen. Natuurlijk langzaam oplopende oevers worden mede gevormd door het aanspoelen van slib en zand en op andere plekken is de waterkant steiler. De oevers zijn grotendeels begroeid en gemakkelijk toegankelijk voor allerlei diersoorten, zoals de bever en geschikt als paaiplaats voor vissen. Zomers wuiven rietkragen en groeien en bloeien inheemse planten als moeraskruiskkruid, gele lis, spindotter, valeriaan, kaardebol, waterzuring en kattestaart. Er staan allerlei soorten bomen, waaronder de treurwilg met schaduw gevende overhangende takken. Het leefgebied van vele soorten vogels en vleermuizen. Her en der is een boom ongevallen van ouderdom en ligt half in het water. Zowel op het land als in het water biedt de dode boom voeding en beschutting voor allerlei leven.
Laat ook uw stem spreken voor de rivier en natuurinclusief en duurzaam leven!
Dit is het eerste deel van de reeks ‘Stadswerven: Biesbosch-natuur in de knel’ over de bijna geheel onttakelde natuur in de wijk Stadswerven vanwege het woningbouwproject Stadswerven. Dit project gaat ten koste van de Biesbosch getijdennatuur aan de oevers van de zoetwatergetijdenrivier Het Wantij en ook van de natuur op het land, achter de oevers. Stichting Het Wantij strijdt al vele jaren tegen deze ontwikkeling die het gevolg is van wanbeleid en onwil van de gemeente Dordrecht. Er zijn wel degelijk mogelijkheden getijdennatuur te behouden en aan te leggen ondanks de bebouwing: EN EN in plaats van OF OF. Sinds kort begint deze strijd zijn eerste vruchten af te werpen.
Het Wantij is een unieke zoetwatergetijdenrivier die Natura 2000 gebieden van en naar de Biesbosch verbindt met Natura 2000 gebieden aan de Oude Maas en de Noord. Het Wantij is een vriendelijke recreatieve groene bypass van de Beneden Merwede met zijn bijna geheel verstedelijkte harde oevers, vervuilende industrieën en zware vervuilende scheepvaart. Het is een natuurlijke verbindingsroute door de stad en juist vanwege de ongeschiktheid van de Beneden Merwede een heel belangrijke migratieroute en leefgebied voor vele dieren. Voor hen een levenslijn, een corridor van en naar de rest van de Delta. In deze serie meer daarover!
Deel 2: Otter nadert het Wantij via Stadswerven
Foto’s De Kunstige Kol
Kaarten Studenten WUR